İsrail, Gazze’de 60 günlük bir ateşkes anlaşmasını sonuçlandırmak için “gerekli şartları” kabul etti. Açıklama, ABD Başkanı Donald Trump’tan geldi. Trump, Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda, önerilen ateşkes süresince ABD’nin “tüm taraflarla birlikte savaşı sonlandırmak için çalışacağını” belirtti. Ateşkesin detaylarına dair bilgi vermedi.
Trump, Katar ve Mısır’ın bu sürece büyük katkı sunduğunu belirterek, “Umarım Hamas bu anlaşmayı kabul eder, çünkü daha iyisi olmayacak — sadece daha da kötüleşecek,” ifadelerini kullandı.
İsrail henüz Trump’ın açıklamasındaki şartlara ilişkin resmi bir onay vermedi. BBC’ye konuşan bir Hamas yetkilisi, grubun “savaş sona erdirildiği takdirde” bir anlaşmaya varmaya hazır ve istekli olduğunu söyledi. Hamas’tan Taher al-Nunu, “Savaşın tamamen sona ermesini sağlayacak koşullar net biçimde sağlanırsa, her türlü öneriyi kabul etmeye hazırız,” dedi.
İsrail'de rehineler öncelikli
İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Sa’ar, X üzerinden yaptığı paylaşımda, hükümet içinde “rehinelerin serbest bırakılmasına yönelik bir çerçeve anlaşması” için çoğunluk desteği olduğunu ve bu fırsatın kaçırılmaması gerektiğini yazdı.
İsrail açısından bir anlaşmanın en kritik maddesi, Gazze'de hâlâ tutulan rehinelerin çoğunun ya da tamamının serbest bırakılması olacak. Yaklaşık 50 rehine arasında 20’den fazlasının hâlen hayatta olduğu düşünülüyor. Rehinelerin durumu, İsrail’de düzenli olarak yapılan savaş karşıtı gösterilerin merkezinde yer alıyor.
Son anketler, İsrail halkının büyük bölümünün savaşın sona ermesini istediğini gösterirken, İsrail Demokrasi Enstitüsü tarafından açıklanan son verilere göre kamuoyunun çoğu, Başbakan Binyamin Netanyahu’ya ve onun niyetlerine güven duymuyor.
Trump: Netanyahu anlaşma istiyor, haftaya görüşeceğiz
Trump, Netanyahu ile gelecek hafta yapacağı görüşme öncesinde “çok net olacağını” ifade etti. Daha önce yaptığı açıklamalarda, “Netanyahu’nun savaşı bitirmek istediğine inanıyorum. Bitirmek istiyor, bunu söyleyebilirim. Sanırım önümüzdeki hafta bir anlaşmaya varacağız,” demişti.
Hamas, ateşkesin savaşın sona ermesine yol açması halinde anlaşmaya açık olduğunu yineledi. Ancak bu koşul sağlanmazsa, ellerindeki rehineleri bırakmanın anlamlı olup olmayacağını sorguladıkları belirtildi. Ayrıca Hamas, anlaşmanın imzalanmasından önce, en azından ateşkes süresince İsrail ordusunun Gazze’den kısmen çekilmesini talep ediyor.
Uluslararası toplumun da BM destekli insani yardım sevkiyatlarının yeniden başlaması için baskı yapması bekleniyor.
İsrail cephesinden farklı açıklamalar
Trump’ın duyurusundan önce, İsrail’in BM Daimî Temsilcisi Danny Danon BBC’ye verdiği demeçte, İsrail’in “kesinlikle” bir ateşkese hazır olduğunu söyledi. Ancak Hamas’ın “zorluk çıkardığını” belirtti. “Hamas’a baskı yapıyoruz. Masaya gelmezlerse, rehineleri geri getirmenin tek yolu daha fazla askeri baskı uygulamak olacaktır. Savaş, rehineler eve döndüğünde bitecek,” dedi.
Geçtiğimiz hafta bir Hamas yetkilisi, arabulucuların yeni bir ateşkes ve rehine takası anlaşması için çabalarını artırdığını ancak İsrail’le müzakerelerin hâlâ tıkanmış durumda olduğunu söylemişti.
Trump’ın açıklaması, İsrail’in kuzey Gazze’de tahliyeleri emrettiği ve askeri operasyonlarını artırdığı bir döneme denk geldi. Pazartesi günü, Gazze Şehri’ndeki deniz kenarındaki bir kafeye düzenlenen hava saldırısında en az 20 Filistinli hayatını kaybetti.
İsrail, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın saldırısıyla başlayan çatışmaların ardından Gazze’de askeri operasyon başlatmıştı. O saldırıda yaklaşık 1.200 kişi hayatını kaybetmişti. Hamas yönetimindeki Gazze Sağlık Bakanlığı’na göre, o tarihten bu yana en az 56.647 kişi yaşamını yitirdi.
Bu hafta İsrail ordusu, ABD ve İsrail destekli Gazze İnsani Vakfı (GHF) tarafından yönetilen yardım dağıtım noktalarına yaklaşan sivillerin “zarar gördüğü” iddialarını incelediğini duyurdu.
Gazze Sağlık Bakanlığı, 28 Haziran itibarıyla yardım noktalarına ulaşmaya çalışan 408 kişinin hayatını kaybettiğini açıkladı.
170’ten fazla yardım kuruluşu ve sivil toplum örgütü, GHF'nin kapatılması çağrısında bulundu. Oxfam ve Save the Children gibi kuruluşlar, İsrail güçlerinin yardım bekleyen Filistinlilere “rutin şekilde ateş açtığını” iddia ediyor. İsrail bu suçlamayı reddediyor ve GHF’nin, Hamas’ın müdahalesini engellemek için gerekli olduğunu savunuyor.
Mart ayında önceki ateşkes anlaşması, İsrail’in Gazze’ye yönelik yeni saldırılar başlatmasıyla sona ermişti. İsrail ordusu bu saldırıları, “Hamas’ın yeni saldırılar için hazırlık yaptığına” dair istihbaratla gerekçelendirmişti.
Ocak ayında başlayan o anlaşmanın ikinci aşamasında, kalıcı ateşkesin sağlanması, tüm rehinelerin serbest bırakılması ve İsrail’in Gazze’den tamamen çekilmesi hedeflenmişti. Ancak süreç ilk aşamayı aşamamıştı.
