Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu, "10. Yargı Paketi" olarak anılan Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifini kabul etti. Bu kapsamda, kasten yaralama ve tehdit suçlarına yönelik cezalar artırılırken, çocuk adaletinde reformlar hayata geçiriliyor. Ayrıca yaşlı ve hasta hükümlüler için konutta infaz uygulaması genişletiliyor ve internet yayınlarına ilişkin yeni düzenlemeler getiriliyor. Koşullu salıverme ve infazda esneklik sağlanması da paketle amaçlanıyor.
Pakette ayrıca, Anayasa Mahkemesi kararları doğrultusunda İcra ve İflas Kanunu’nda önemli değişiklikler yer alıyor. Davalarda parasal sınırların belirlenmesinde, davanın açıldığı tarihteki tutarlar esas alınacak. Yargıtay ve bölge adliye mahkemesi kararları üzerine yeniden verilen kararlar için ise ilk başvuru tarihindeki parasal sınırlar dikkate alınacak.
Noterlik Kanunu’nda da yenilikler yapıldı. Noterlerin görev ve sıfatlarına uymayan davranışları için disiplin cezaları netleştirildi. Uyarma, kınama, para cezası, geçici işten çıkarma ve meslekten çıkarma gibi cezalar, işlenen fiilin ağırlığına göre uygulanacak. Ayrıca, daha önce ceza almış noterlerin yeni suçları durumunda daha ağır disiplin cezaları verilecek. Bazı disiplin cezalarının zamanaşımı süreleri de yeniden düzenlendi.
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda da değişikliğe gidildi. Danıştay ile idare ve vergi mahkemelerinde açılan davalarda, parasal sınırlar dava açılış tarihine göre belirlenecek.
Suça Teşebbüs ve Kasten Yaralama Cezalarında Artış
Türk Ceza Kanunu’nda suça teşebbüs edenlere yönelik hapis cezalarının alt ve üst sınırları yükseltildi. Ağırlaştırılmış müebbet yerine 13-20 yıl, müebbet yerine ise 10-18 yıl arasında ceza verilecek.
Kasten yaralama suçunda da ceza süreleri artırıldı. Vücuda zarar veren veya sağlığı bozan fiillerde hapis cezasının alt sınırı 1 yıl 6 aya çıkarıldı. Hafif yaralamalarda ise 6 aydan 1 yıl 6 aya kadar ceza verilecek. Kadına karşı işlenen kasten yaralama suçlarında ceza alt sınırı 9 ay oldu.
Yaralamanın sonucu ağırlaştığında, örneğin kalıcı organ kaybı, konuşma güçlüğü, yüzde iz kalması, erken doğum gibi durumlarda ceza süreleri daha da yükseliyor. Ölümle sonuçlanan kasten yaralamada ise ceza alt sınırı 10 yıla çıkarıldı.
Tehdit Suçunda Caydırıcılık Artırılıyor
Tehdit suçuna karşı da daha sert yaptırımlar geliyor. Malvarlığı açısından büyük zarar tehdidi halinde cezanın alt sınırı 2 ay hapis olarak belirlendi. Silah veya örgüt gücü kullanarak yapılan tehditlerde cezanın üst sınırı 7 yıla yükseltildi.
Ayrıca ses ve gaz fişeği atan silahlar, “genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması” suç kapsamına alındı. Bu tür silahları kullananlara 1-5 yıl arasında hapis cezası verilecek.
Yangın çıkarma, bina çökmelerine sebep olma, sel veya taşkın yaratma gibi tehlikeli eylemlerde ceza oranları artırılırken, bu suçların kalabalık alanlarda işlenmesi halinde cezalar daha da ağırlaştırılacak.
Trafikte Güvenliği Tehlikeye Sokanlara Hapis Cezaları Artıyor
Trafikte can ve mal güvenliğini korumak amacıyla, trafik güvenliğini tehlikeye atanlara yönelik cezalar sertleştiriliyor. Yeni düzenlemeye göre; kara, deniz, hava ve demiryolu araçlarını tehlikeli şekilde kullananlara verilen hapis cezasının alt sınırı yükseltiliyor.
Alkol, uyuşturucu ya da başka nedenlerle araç kullanırken emniyetli araç sevk ve idaresi mümkün olmayan kişilere uygulanacak cezanın alt sınırı 3 aydan 6 aya çıkarılırken, diğer tehlikeli araç kullanımı halinde ise hapis cezası en az 4 ay olacak.
Ayrıca, trafik saldırganlığına karşı daha etkin önlemler getirilerek, ulaşım araçlarının hareketinin engellenmesi ya da kaçırılması suçları kapsamı genişletiliyor.
Kara yolu araçlarının hukuka aykırı bir şekilde hareketinin engellenmesi veya araçların gitmekte olduğu yerden farklı bir yere götürülmesi durumunda 1 ila 3 yıl hapis cezası öngörülüyor. Deniz ve demiryolu araçlarında ise ceza 2 ila 5 yıl arasında değişiyor. Hava ulaşım araçlarında ise bu tür suçlara karşı ceza 5 ila 10 yıl hapis olarak belirleniyor.
Bu suçların işlenmesi sırasında başka bir suçun gerçekleşmesi halinde, ilgili diğer suçlardan da ayrıca cezai işlem uygulanacak.
Çocuk Hükümlüler İçin Yeni Düzenlemeler
TBMM Adalet Komisyonu’nda kabul edilen yeni kanun teklifiyle çocuk hükümlüler ve tutuklulara yönelik önemli değişiklikler yapıldı.
Kasıtlı suçlardan 3 yıl ve altında, taksirli suçlardan ise 5 yıl ve altında hapis cezası alan çocuk hükümlüler cezalarını doğrudan çocuk eğitimevlerinde çekecek.
Buna ek olarak, çocuk kapalı ceza infaz kurumları tanımına çocuk hükümlüler de dahil edildi. İyi hal değerlendirmesine göre çocuk hükümlülerin çocuk kapalı ceza infaz kurumundan çocuk eğitimevine alınmaları sağlanacak.
Eğitimevlerinde bulunan çocuk hükümlülerden firar edenler veya disiplin cezası alanlar, “idare ve gözlem kurulu” kararıyla tekrar kapalı ceza infaz kurumlarına gönderilecek.
Çocuk tutuklular ise, üst sınırı 15 yıl ve altında hapis cezası gerektiren suçlarda, idare ve gözlem kurulu ile infaz hakiminden onay alınarak çocuk eğitimevlerinde kalabilecek.
Koşullu Salıverilme ve Tekerrür Düzenlemeleri
Açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitimevinde bulunan ve koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalan iyi halli hükümlülerin, denetimli serbestlikten yararlanabilmesi için cezaevinde geçirmesi gereken sürenin en az onda birini infaz kurumunda geçirmesi şartı getirildi.
İkinci defa tekerrür eden hükümlülere de koşullu salıverilme imkanı tanınıyor. Süreli hapis cezalarında koşullu salıverilme oranı dörtte üç olarak uygulanacak.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve birden fazla süreli hapis cezası alanlarda ise belirlenen yılların iyi halli infaz edilmesi durumunda koşullu salıverilmeden yararlanabilecek.
Bu düzenlemelerle birlikte, hem trafikte güvenliği tehdit eden davranışlara karşı daha caydırıcı cezalar verilmesi hem de çocuk hükümlülerin rehabilitasyonu için daha etkin infaz yöntemleri hayata geçirilmiş olacak.
Özel İnfaz Düzenlemelerindeki Yenilikler
Teklif kapsamında, özel infaz hükümlerinin kapsamı genişletilerek, 80 yaş ve üzeri mahkumlar için konutta infaz imkanı getiriliyor.
İnfaz hakimi, hükümlünün talebi halinde, kasten işlenen suçlar için toplamda 3 yıl veya daha az, taksirle işlenen suçlar için ise (taksirle öldürme hariç) toplam 5 yıl veya daha az hapis cezalarını; hafta sonları cuma günü saat 19:00’da başlayıp pazar günü saat 19:00’da sona erecek şekilde hafta sonu infazı; hafta içi ise her akşam 19:00’da başlayıp ertesi sabah 07:00’de sona erecek gece infazı olarak cezaevinde geçirmesine karar verebilecek. Bu infaz usulü, hükümlünün mesleki ve ailevi durumuna, cezaevinin işleyişine bağlı olarak hafta içi günlerde de uygulanabilecek.
Suçtan doğan zararın giderilmesi yükümlülükleri saklı kalmak kaydıyla; kadın, çocuk ve 65 yaş üstü hükümlüler için 3 yıl, 70 yaş üstü için 4 yıl, 75 yaş üstü için 5 yıl, 80 yaş üstü için ise 6 yıl veya daha az hapis cezaları evde infaz edilebilecek.
Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası alanlar hariç, cezaevinde hayatını tek başına sürdüremeyecek ağır hastalık ya da engelli durumdaki hükümlüler için, toplum güvenliği açısından risk teşkil etmiyorsa, infaz hakimi tarafından evde infaz kararı verilebilecek.
Mahkumun durumu Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yıllık olarak incelenecek; iyileşme durumunda evde infaz kararı iptal edilecek. Denetimli serbestlik ve kolluk birimleri tarafından mahkum takibi yapılacak. Toplam cezası 10 yıldan fazla olanların elektronik takip cihazı ile izlenmesi zorunlu olacak. Kurallara uyulmaması halinde evde infaz kararı kaldırılacak.
Doğum sonrası 6 ay geçmiş kadın hükümlüler için de, toplam 5 yıl veya daha az hapis cezası varsa evde infaz kararı verilebilecek. Özel infaz usulü uygulananlar, denetimli serbestlik kapsamında koşullu salıverilme ve diğer tedbirlere tabi olacak.
Denetimli serbestlik şartlarını yerine getirmeyen hükümlüler özel infaz imkânlarından faydalanamayacak.
Tekerrür eden hükümlüler için koşullu salıverme imkânlarına ilişkin değişiklikler düzenleniyor.
Açık ceza infaz kurumundaki, koşullu salıverilmesine 1 yıl veya daha az süre kalan ve iyi hal gösteren hükümlülerin, denetimli serbestlikten faydalanmak için cezaevinde kalma süresinin en az onda birini tamamlaması zorunlu olacak; bu hüküm geriye dönük uygulanmayacak.
