İran’ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney, son dönemde İsrail-İran gerilimiyle yeniden gündemde. ABD Başkanı Donald Trump, Hamaney’in yerini bildiklerini ancak şimdilik suikast düzenlemeyeceklerini açıkladı. Peki, İran’ın en güçlü ismi olarak bilinen Hamaney kimdir, nasıl bu güce ulaştı ve ailesi ülkedeki dengelerde nasıl bir rol oynuyor?
Ayetullah Ali Hamaney Kimdir?
İran İslam Devrimi sonrası ülkenin ikinci dini lideri olan Ayetullah Ali Hamaney, 1989'dan beri bu görevi yürütüyor. 1939 yılında İran’ın Meşhed kentinde doğdu. Sekiz çocuklu bir ailenin ikinci çocuğu olan Hamaney, küçük yaşlardan itibaren din eğitimi aldı ve henüz 11 yaşında din adamı unvanı kazandı. Eğitimini Şii ilahiyat merkezlerinde sürdüren Hamaney, dini kimliğinin yanı sıra siyasi alanda da etkin oldu.
Şah rejimine karşı başlayan muhalif hareketin içinde yer aldı, defalarca hapse atıldı ve işkence gördü. İran İslam Devrimi’nin ardından Ayetullah Humeyni tarafından Tahran’daki Cuma hutbelerini vermekle görevlendirildi. 1981'de cumhurbaşkanı seçilen Hamaney, Humeyni’nin 1989’daki vefatından sonra dini liderlik makamına yükseldi.
Sınırsız Yetkileriyle İran'ın En Güçlü İsmi
İran’da dini lider konumu, siyasi ve askeri kararların en üst düzeyinde yer alıyor. Devlet başkanı sıfatıyla, hükümet atamalarından yargı sistemine, dış politikadan orduya kadar geniş bir etki alanına sahip. Devrim Muhafızları dahil tüm güvenlik güçlerinin başkomutanı olan Hamaney, aynı zamanda kamu politikaları üzerinde veto yetkisini de elinde bulunduruyor.
İran halkının büyük bölümü, yalnızca onun yönetimi altında büyüdü. Ülkedeki tüm siyasi dengeler, büyük ölçüde Hamaney’in belirlediği çerçevede şekilleniyor.
Ailesinin Siyasetteki Etkisi
Ayetullah Ali Hamaney, eşi Mensure Hocasete Bakırzade ile altı çocuk sahibi. Çocuklarının özel yaşamları medyaya fazla yansımıyor. Ancak özellikle ikinci oğlu Mücteba Hamaney, İran siyasetinde etkin bir figür olarak öne çıkıyor.
Tahran’daki elit okullardan Alevi Lisesi'nde eğitim alan Mücteba, Kum’daki Şii Medresesi’nde dini eğitimine devam etti. Muhafazakâr siyasetçi Gholam-Ali Haddad-Adel'in kızıyla evli olan Mücteba, 2000'li yıllarda siyasette daha görünür hale geldi. Bazı yorumlarda babasının halefi olarak düşünüldüğü ileri sürülse de bu iddialar resmî makamlarca defalarca yalanlandı.
Diğer oğulları Mustafa, Mesud ve Meysem ise daha az ön planda olsa da dini ve akademik alanlarda faaliyet gösteriyor. Ailenin kızları Büşra ve Hoda’nın da evlilikleri, İran’daki muhafazakâr elit ailelerle bağlantılarını ortaya koyuyor.
Trump'ın Açıklaması Gündeme Damga Vurdu
ABD Başkanı Donald Trump, Truth Social hesabından yaptığı açıklamada, "Hamaney’in nerede olduğunu tam olarak biliyoruz. Kolay bir hedef ama orada güvende. Onu en azından şimdilik ortadan kaldırmayacağız," ifadelerini kullandı.
Trump’ın sözleri, İran-İsrail geriliminin tırmandığı bir dönemde geldi. İsrail’in son saldırılarla İran’ın nükleer kapasitesini hedef aldığı biliniyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise bu saldırıların İran’da rejim değişikliğine yol açabileceği yönünde açıklamalarda bulunmuştu.
ABD yönetimi ise İran’dan gelen olası saldırılara karşı sabırlarının tükenmekte olduğunu vurguladı. Trump’ın çıkışı, bölgedeki tansiyonun daha da yükselebileceği yönünde değerlendirmelere yol açtı.
