Diyarbakır’da kırsal hayatın vazgeçilmez unsurlarından biri olan eşek sayısında son 20 yılda dikkat çekici bir düşüş yaşandı. TÜİK verilerine göre 2004 yılında kentte toplam 11 bin 177 eşek bulunurken, bu sayı 2024 yılı itibarıyla sadece 1269’a geriledi. Düşüş oranı yüzde 89’u aşıyor.
2004 yılında 1 yaş altı 3 bin 561, 1 yaş üstü 7 bin 616 eşekle toplam sayı 11 bini geçerken, aradan geçen 20 yılda bu sayı her yıl istikrarlı biçimde azaldı. 2010'lu yılların başında eşek sayısı 4 bin seviyesine kadar düşerken, 2020'lerden sonra bu sayı binli rakamlara indi. 2024 itibarıyla 1 yaş altı eşek sayısı sadece 387, 1 yaş üstü eşek sayısı ise 882 oldu.
Uzmanlara göre bu hızlı azalışta birkaç temel etken öne çıkıyor. Öncelikle kırsal alanlardaki motorlu taşıt kullanımının yaygınlaşması, özellikle dağ köylerinde bile motosiklet ve traktörlerin ulaşabilir hâle gelmesi, yük taşımada eşek ihtiyacını ortadan kaldırdı. Ayrıca genç nüfusun kırsaldan göçü, hayvancılığa ilginin azalması ve tarım alışkanlıklarının değişmesi de bu gerilemede rol oynadı.
Hayvan pazarlarında da eşek alım-satımı neredeyse tamamen durdu. Tarım ekonomisinin giderek makineleşmesiyle birlikte, eşek artık kırsalda da nadiren görülen bir canlı hâline geldi.
TÜİK verileri, sadece Diyarbakır’da değil, Türkiye genelinde de eşek sayısının ciddi biçimde düştüğünü gösteriyor. Ancak Diyarbakır’daki düşüş oranı, ülke ortalamasının da üzerinde seyrediyor. Bu da kırsal yapının dönüşümünü çarpıcı biçimde ortaya koyuyor.
| Yıl | Diyarbakır - Eşek Sayısı (Toplam) |
|---|---|
| 2004 | 11.177 |
| 2005 | 11.038 |
| 2006 | 10.780 |
| 2007 | 8.927 |
| 2008 | 6.518 |
| 2009 | 3.389 |
| 2010 | 3.931 |
| 2011 | 3.980 |
| 2012 | 4.129 |
| 2013 | 4.322 |
| 2014 | 4.719 |
| 2015 | 4.747 |
| 2016 | 4.791 |
| 2017 | 3.952 |
| 2018 | 3.836 |
| 2019 | 3.656 |
| 2020 | 2.898 |
| 2021 | 2.660 |
| 2022 | 2.495 |
| 2023 | 1.720 |
| 2024 | 1.269 |
