Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Selahattin Demirtaş’ın 20 Eylül 2019’dan itibaren devam eden tutukluluğunun Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ihlal ettiğine hükmetti. Mahkeme, Türkiye’yi altı madde kapsamında ihlalle sorumlu buldu.
AİHM’e göre, Demirtaş’ın uzun süreli tutukluluğu, kamuoyunu susturma ve siyasi tartışma alanını daraltma amacı taşıdı. Karar, Mahkeme’nin yedi üyeli bir dairesi tarafından alındı.
Altı madde ihlali
Mahkeme şu maddelerin ihlal edildiğine karar verdi:
Oybirliğiyle: Anayasa Mahkemesi’nin dört yılı aşkın süren karar süreci nedeniyle Madde 5/4 (tutukluluğun hukuka uygunluğunun hızla gözden geçirilmesi hakkı)
6 oya karşı 1 oyla: Makul şüphe bulunmaksızın tutuklama nedeniyle Madde 5/1 (özgürlük ve güvenlik hakkı)
6 oya karşı 1 oyla: Tutukluluğun süresi ve gerekçesinin yetersizliği nedeniyle Madde 5/3
6 oya karşı 1 oyla: Savunmanın soruşturma dosyasına erişiminin engellenmesi nedeniyle yeniden Madde 5/4
6 oya karşı 1 oyla: Tutukluluğun siyasi amaçla sürdürüldüğü gerekçesiyle Madde 18 (hakların kötüye kullanılması yasağı) ile bağlantılı olarak Madde 5/1
AİHM: “Tutuklama gerekçesi yetersizdi”
Demirtaş, 2016 yılında Kobani olaylarıyla bağlantılı suçlamalar nedeniyle tutuklanmıştı. 2019’da, aynı olaylarla ilgili bu kez “suç işlemeye azmettirme” iddiasıyla tekrar tutuklandı. AİHM, Türk yetkililerin suçlamalardaki nitelik değişikliğini gerekçelendirmediğini belirtti.
Mahkemeye göre, mevcut deliller Demirtaş’ın şiddet eylemlerini azmettirdiğini göstermeye yeterli değildi. Özellikle Kobani döneminde yaptığı açıklamaların, şiddete doğrudan çağrı niteliğinde olmadığı ifade edildi.
Siyasi amaçlı tutukluluk tespiti
AİHM, kararında Demirtaş’ın tutukluluğunun esas amacının onu siyasetten uzaklaştırmak olduğunu belirtti. Mahkemeye göre bu durum, demokratik tartışma alanını sınırlama girişimi anlamına geliyor.
AİHM ayrıca, Cumhurbaşkanı’nın Demirtaş’ın yeniden tutuklandığı dönemde yaptığı konuşmalara da atıfta bulundu. Bu bağlamda yürütmenin yargı üzerindeki etkisine ilişkin uluslararası gözlemci raporlarına da dikkat çekildi.
Tazminat kararı
Mahkeme, Türkiye’nin Demirtaş’a:
3.245 avro maddi tazminat,
32.500 avro manevi tazminat
20.000 avro yargılama masrafı ödemesine karar verdi.
Karar henüz kesin değil
AİHM kararının ardından üç ay içinde taraflar, davanın Büyük Daire’ye taşınmasını talep edebiliyor. Bu durumda, nihai karar Büyük Daire tarafından verilecek.
